Ethereum ekziston për të zgjeruar idenë e Bitcoin: nga para digjitale, në një kompjuter global të decentralizuar. Qëllimi i tij është të mundësojë krijimin e aplikacioneve që nuk varen nga asnjë autoritet qendror, por funksionojnë përmes kodit dhe besimit matematikor.
Ethereum u ndërtua si platformë për kontrata inteligjente (smart contracts) dhe aplikacione që operojnë sipas kushteve të paracaktuara, pa ndërmjetës. Në një botë ku shumica e shërbimeve digjitale janë të centralizuara si bankat, rrjetet sociale dhe databazat Ethereum ofron një alternativë të hapur, transparente dhe të verifikueshme për këdo.
Ethereum u propozua nga Vitalik Buterin në fund të vitit 2013. Vetëm 19 vjeç në atë kohë, ai ishte redaktor në Bitcoin Magazine dhe kishte kuptuar se Bitcoin nuk ofronte fleksibilitetin e nevojshëm për ndërtimin e funksionaliteteve përtej pagesave.
Së bashku me bashkëthemelues si Gavin Wood, Joseph Lubin, Charles Hoskinson, Anthony Di Iorio dhe të tjerë, Vitaliku e ndërtoi Ethereum-in për t’u dhënë zhvilluesve fuqinë për të krijuar çdo logjikë digjitale të decentralizuar.
Inspirimi i Vitalikut erdhi nga kufizimet e Bitcoin-it. Ai e vlerësoi BTC-në si "sound money", por pa kapacitet për aplikacione më të avancuara. Në vend të një blockchain-i të ngurtë si ai i Bitcoin, ai propozoi një rrjet me gjuhë programimi Turing-complete (i aftë të kryejë çdo lloj logjike llogaritëse), që do t’i lejonte zhvilluesit të ndërtonin aplikacione të ndryshme mbi Ethereum.
Ethereum u financua përmes një ICO publike në korrik 2014, ku ETH u shit për rreth $0.30. Rrjeti kryesor (Mainnet) u lançua më 30 korrik 2015.
Ethereum u lançua zyrtarisht më 30 korrik 2015, me versionin eksperimental të quajtur “Frontier”.
Bloku i parë u prodhua me sukses
ICO-të dhe aplikacionet e para të decentralizuara nisën në vitin 2016
Ethereum është platforma më e avancuar për kontrata inteligjente në botë. Përmes gjuhës së tij të programimit, Solidity, mundëson krijimin e kontratave që:
menaxhojnë automatikisht fonde dhe ndërveprime
mundësojnë DeFi, NFT, DAO, GameFi, dhe më shumë
komunikojnë mes vete përmes standardeve si ERC-20 dhe ERC-721
Kontratat inteligjente janë të pakthyeshme dhe transparente sapo vendosen në blockchain, ato ekzekutohen saktësisht sipas programimit fillestar, pa asnjë ndërhyrje të jashtme.
Deri në vitin 2022, Ethereum përdorte algoritmin Ethash (Proof of Work), që ishte më i përshtatshëm për minatorët me GPU. Megjithatë, kishte kufizime të qarta:
konsum të lartë të energjisë
probleme me skalimin
rritje të ngarkesës për shkak të DeFi dhe NFT-ve
15 shtator 2022:
Ethereum realizoi tranzicionin më të madh teknik në historinë e kriptomonedhave — The Merge. Rrjeti ekzistues u bashkua me Beacon Chain (staking).
Pas këtij ndryshimi:
Konsumi i energjisë u ul me 99.95%
Minatorët u zëvendësuan me validues që bëjnë staking
Rrjeti mbeti funksional dhe pa ndërprerje
Ethereum prodhon një bllok çdo ~12 sekonda.
Deri më 30 korrik 2025, janë prodhuar mbi 20 milionë blloqe.
Pas The Merge, blloqet nuk më minohen, por propozohen dhe konfirmohen nga validuesit përmes mekanizmit Proof of Stake.
📍 Burimi: etherscan.io
Ethereum nuk ndjek ciklin e halving-ut si Bitcoin, por ndikohet nga:
psikologjia e tregut
inovacionet teknologjike
ngjarjet makroekonomike në industrinë e kriptos
Cikli i parë (2015–2017)
• Çmimi fillestar: ~$0.30
• ATH: $1,420 (janar 2018)
• Rënie: $80 (dhjetor 2018)
Cikli i dytë (2018–2021)
• ATH: $4,878 (nëntor 2021)
• Rënie: $880 (qershor 2022)
Cikli i tretë (2022–2025)
• The Merge (shtator 2022): $1,600
• ATH e re: Nuk është thyer ende (prill 2024)
• Çmimi aktual (30 korrik 2025): $3,200 – $3,800
• Narrativat: staking, Layer 2, tokenizimi i aseteve reale (RWA), AI on-chain
Ethereum Foundation & Vitalik Buterin
Mbajnë adresa publike me miliona ETH për zhvillimin e ekosistemit.
Staking Providers (Lido, Coinbase, Rocket Pool)
Menaxhojnë ETH të vendosur në staking.
Vetëm Lido ka mbi 8 milion ETH (korrik 2025).
Fondet institucionale dhe ETF-të
BlackRock, Fidelity, 21Shares të gjitha kanë fonde të lidhura me ETH.
Platformat e këmbimit (Binance, Coinbase, Kraken)
Mbajnë ETH për miliona përdorues.
DAO-t dhe protokollet DeFi (Aave, MakerDAO, Uniswap)
Përdorin ETH si kolateral dhe aktiv qendror në ekosistemin e tyre.
Në fund të fundit, Ethereum nuk është thjesht një monedhë.
Është një platformë e tërë një botë e ndërtuar mbi kod, besim dhe decentralizim.
